Ε. Μυτιληναίος: Τα επίκαιρα όσο ποτέ μηνύματα μιας συνέντευξης 7 ετών

Είναι 14 Σεπτεμβρίου του 2008 και όπως κάθε Κυριακή απόγευμα, ο Ευάγγελος Μυτιληναίος βρίσκεται στο στρατηγείο του στον 4ο όροφο στα κεντρικά του ομίλου στην Πατρόκλου. Προετοιμάζεται για τις υποθέσεις της επόμενης εβδομάδας. Είναι η περίοδος που έχουν κάνει δειλά την εμφάνισή τους στην επικαιρότητα σχόλια και αναλύσεις περί επικείμενης χρηματοπιστωτικής κρίσης και φούσκας στην αγορά ακινήτων των ΗΠΑ.

Ο ίδιος παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις πάνω από ένα χρόνο, από το καλοκαίρι του 2007. Η είδηση για τη χρεοκοπία δύο fund της BNP Paribas που πέρασε για πολλούς στα ψιλά, είχε “χτυπήσει” για τον προνοητικό επιχειρηματία το καμπανάκι. Όπως έλεγε τότε στους πολύ στενούς συνεργάτες του, αισθανόταν έντονα τη μεγάλη αλλαγή σκηνικού στις παγκόσμιες αγορές. Εκείνο το απόγευμα λοιπόν ο Μυτιληναίος παρακολουθεί τις αγορές και τις ειδήσεις από όλο τον κόσμο. Λίγο μετά τις 8, η υπηρεσία ενημέρωσης του Reuters βγάζει alert για την αποτυχία του σχεδίου διάσωσης της Lehman. Θυμάται ακόμα ακριβώς την είδηση με τα μεγάλα κόκκινα γράμματα: “Lehman Brothers files for bankruptcy under Chapter II” Αν και έχει κάθε λόγο να αισθάνεται έτοιμος για την τρικυμία που θα ακολουθήσει, αναλογίζεται ότι τα όργανα αρχίζουν…

Θυμίζουμε στον Ε. Μυτιληναίο ότι λίγους μήνες μετά, το Δεκέμβριο του 2008, παραχωρεί στο Κεφάλαιο συνέντευξη, η οποία αναλύει σε σοκαριστικό βαθμό τα αίτια της διεθνούς κρίσης και διαβλέπει μέχρι συγκλονιστικής… λεπτομέρειας το τι έρχεται για τη χώρα μας. Και μπορεί η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 να είναι πίσω μας, όμως το ρευστό διεθνές περιβάλλον που επικρατεί σήμερα αλλά και το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία ουδέποτε ανέκαμψε σε αντίθεση με την παγκόσμια, καθιστά ακόμη πιο επίκαιρα τα όσα είχε επισημάνει ο Έλληνας επιχειρηματίας που είδε πρώτος την κρίση και προετοιμάστηκε εγκαίρως για να την ξεπεράσει. Όπως χαρακτηριστικά εκμυστηρεύεται ο ίδιος στους συνεργάτες του, μνημονεύοντας εκείνη τη συνέντευξη “δε θα μπορούσα να είχα φανταστεί τότε το 2008 ότι 7 χρόνια μετά θα συνεχίζαμε να παίζουμε άμυνα απέναντι στην κρίση”.

Τα σημάδια της κρίσης

Όμως η αλήθεια είναι ότι ο ίδιος από το 2008 είχε κάνει σωστή διάγνωση για την κατάσταση της Ελληνικής οικονομίας, επισημαίνοντας πως όταν τα σύννεφα μαζεύονται, η μοίρα του αδύναμου κρίκου είναι προδιαγεγραμμένη. Γι’ αυτό και δήλωνε τότε χαρακτηριστικά στη συνέντευξη στο “Κ”.

“Το κακό είναι ότι η Ελλάδα έχει αυξημένο πρόβλημα ανταγωνιστικότητας. Όταν η οικονομία βρίσκεται σε ένα παγκόσμιο “πάρτι”, ακόμη και αν δεν είσαι ανταγωνιστικός, μπορεί να μην είσαι στο κέντρο της πίστας και να χορεύεις αλλά βρίσκεσαι λίγο πιο κει και πίνεις ίσως ένα ποτό. Όταν όμως η κρίση πλήττει την παγκόσμια οικονομία και δεν είσαι ανταγωνιστικός, απλώς σε “πετάνε” έξω “σηκωτό””.

Ακόμη και σήμερα, ο Ε. Μυτιληναίος στις δημόσιες τοποθετήσεις του δεν κρύβει ότι η πληθωριστική φούσκα ήταν εκείνη που έφερε εντός και εκτός των συνόρων την κρίση. Ήταν η εποχή που η Ελλάδα μπορούσε με spread 1% και Euribor 3% να δανείζεται άφθονα, μας λέει. Αλλά δεν ήταν μόνο τα ελληνικά παράδοξα.

“Σημάδια υπήρχαν παντού. Ένα φορτηγό-πλοίο Capesize “έβγαζε” ναύλο 200.000 δολ. την ημέρα και σε ένα χρόνο “έβγαζε” όλη την αξία του. Οι μετοχές είχαν φτάσει να έχουν δείκτη τιμής προς κέρδη (P/E) ίσο με 50 ή 100. Προβληματικές εισηγμένες εταιρείες “σήκωναν” αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου δυσανάλογες για το μέγεθός τους. Γενικά η αγορά είχε γεμίσει με χρήμα που ήταν αποτέλεσμα της υπέρ-μόχλευσης του συστήματος” σημείωνε το 2008, αν και κάποιες από τις παρατηρήσεις του, ισχύουν σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό ακόμη και σήμερα.

Τα έγκαιρα οχυρωματικά έργα

Απέναντι στο επερχόμενο τσουνάμι ο ίδιος ξεκίνησε έγκαιρα τα “οχυρωματικά έργα” για τον όμιλο με αποκορύφωμα στις 8 Αυγούστου, σχεδόν ένα μήνα πριν σκάσει η Lehman, όταν έκλεινε το ομολογιακό των 465 εκατομμυρίων ευρώ. Ακόμη και τρία χρόνια μετά, μέχρι το 2011 ο όμιλος Μυτιληναίος συνέχιζε να αντλεί κεφάλαια για τις επενδύσεις του με όρους προ κρίσης. Εκείνη τη χρονιά πάντως (2011) προχώρησε μονομερώς στην αύξηση του επιτοκίου ως κίνηση καλής θέλησης προς τις συνεργαζόμενες τράπεζες . “Έτσι χτίζονται οι σχέσεις” είχε ο ίδιος πει αργότερα μιλώντας στους μετόχους του ομίλου, ενώ ακόμη και σήμερα αισθάνεται δικαιωμένος για αυτήν την απόφαση.

Πάντως το κίνητρο για κινήσεις, όπως το ομολογιακό, δεν ήταν η άμεση ανάγκη για χρήμα αλλά η άμυνα απέναντι στην κρίση.

“Κίνητρό μας τότε δεν ήταν η άμεση ανάγκη για χρήμα… Βιαζόμασταν να ολοκληρώσουμε τις διαδικασίες γιατί βλέπαμε τον ουρανό να σκοτεινιάζει. Όποιος άφησε την εκκρεμότητα για το Σεπτέμβρη, έπεσε πάνω στην καταιγίδα”.

Τότε ο επιχειρηματίας είχε ποντάρει κόντρα ακόμη και στις κινήσεις των κεντρικών τραπεζών. Άλλωστε ένα μήνα πριν ο ίδιος κλείσει το ομολογιακό, ο τότε πρόεδρος της ΕΚΤ Jean-Claude Trichet προχωρούσε σε αύξηση επιτοκίων…

Κριτική από το μέλλον

Ακόμη και σήμερα ο Μυτιληναίος δεν κρύβει την ανησυχία του για την αναποτελεσματικότητα των κινήσεων των κεντρικών τραπεζών. Είναι συνήθως αργές και στην Ευρώπη πολύ περισσότερο δεν έχουν αποτέλεσμα. Ακόμη και μετά την πιστωτική επέκταση (Q/E), άλλωστε, η Ευρώπη συνεχίζει να παιδεύεται, η ανεργία βρίσκεται στα ύψη, η ζήτηση δεν αυξάνεται. Όλα δείχνουν ότι ξεμένουμε από πυρομαχικά στην παγκόσμια οικονομία, όταν ακόμη και τα αρνητικά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών δεν μπορούν να τονώσουν τη ζήτηση. Δομικό πρόβλημα όπως και το 2008; Τότε ο Ε. Μυτιληναίος ασκούσε κριτική από το … μέλλον

Έλεγε τότε: “Αυτή η κρίση μοιάζει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη με την κρίση του ’29-33. Μοιάζει κυρίως από πλευράς έντασης, λόγω του ότι εκτείνεται σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, αλλά και από το γεγονός ότι μεταφέρθηκε γρήγορα από το οικονομικό πεδίο στην πραγματική οικονομία. Εκεί ακριβώς βρισκόμαστε τώρα και δεν αποκλείω εντός του επόμενου έτους (του 2009 δηλαδή) να δούμε πρώτα στις ΗΠΑ αλλά στη συνέχεια και στην Ευρώπη αρνητικό πληθωρισμό. Τότε θα καταλάβουμε πόσο κακός είναι ο αρνητικός πληθωρισμός ο οποίος πλήττει τους πάντες και που τον έχουμε ουσιαστικά διαγράψει από τη μνήμη μας. Τότε θα αποδειχθεί επίσης πόσο λάθος είχαν οι διάφοροι φιλελεύθεροι οικονομολόγοι – μεταξύ των οποίων και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής τράπεζας Jean-Claude Trichet – που υποστήριζαν ότι ο βασικός στόχος είναι η καταπολέμηση του πληθωρισμού και έκαναν τα πάντα για να τον εξαλείψουν. Σας θυμίζω ότι η ECB τον περασμένο Ιούλιο (του 2008) προχώρησε σε αύξηση των επιτοκίων φοβούμενη τις υψηλές τιμές του πετρελαίου και των αγαθών, καθώς και το συνακόλουθο πληθωρισμό. Έπεσαν δραματικά έξω και οι συνέπειες είναι ορατές”.

Τι βλέπει σήμερα

Τι πιστεύει ο ίδιος για το σήμερα; Καταρχάς όπως έχει τονίσει στις επαφές του με τους αναλυτές δε θεωρεί σωστή την απόλυτη ταύτιση των μετοχικών αγορών με τις τιμές πετρελαίου. Η παγκόσμια οικονομία ωφελείται από την πτώση των τιμών της ενέργειας και το διαθέσιμο εισόδημα παγκοσμίως για τους καταναλωτές αυξάνεται. Αντίθετα για την αγορά των commodities θεωρεί ότι περνά μια κλασσική καθοδική κυκλική φάση, που επηρεάζεται πρωτίστως από τις μεγάλες επενδύσεις που έγιναν στη διάρκεια του κινεζικού υπερκύκλου ανάπτυξης. Μέχρι να ισορροπήσει η ζήτηση με την προσφορά θα έχουμε μια κυκλικότητα προς τα κάτω. Και μέχρι τότε όπως πάντα στην αγορά των εμπορευμάτων μόνο οι πιο δυνατοί θα επιβιώσουν.

Πρόσφατα μιλώντας με θεσμικούς επενδυτές αποκάλυψε και μια άλλη κίνηση. Το Νοέμβριο του 2014, όταν οι τιμές του αλουμινίου βρέθηκαν σε ένα (σύντομο όπως αποδείχτηκε) ανοδικό κύκλο, ανακοίνωνε στους συνεργάτες του ότι προχωρά σε νέο πρόγραμμα μείωσης του κόστους παραγωγής, διάδοχο του προηγούμενου που είχε τελειώσει λίγους μήνες πριν, είχε κοστίσει περίπου €250 εκατ. και είχε μειώσει τα έξοδα κατά $150 εκατ. το χρόνο. Τότε κάποιοι είχαν εκπλαγεί. Σήμερα που η “φούσκα” των commodities έχει σκάσει με πάταγο, όπως και το 2008 βλέπει την απόφαση να ξεκινήσει δεύτερο πρόγραμμα στο peak της αγοράς, να αποδεικνύεται κίνηση ματ.

Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο και του νέου προγράμματος, έχει προχωρήσει με σειρά νέων επενδύσεων €30εκ. στην Αλουμίνιον. Οι επενδύσεις, οι οποίες είναι στο στάδιο της ολοκλήρωσης, έχουν ως στόχο τη θωράκιση του διεθνούς επιχειρηματικού προφίλ της Αλουμίνιον και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ιστορικής μονάδας σε ένα αντίξοο περιβάλλον. Μέσω των νέων αυτών επενδύσεων τα επίπεδα παραγωγής ενισχύονται σε πλέον των 180.000 τόνους παραγωγής Αλουμινίου ετησίως και 820.000 Αλουμίνας, η οποία εξάγεται 100%, ενώ δημιουργούνται και νέες θέσεις εργασίας ενώ τα κοστολόγια είναι πλέον τα χαμηλότερα στην Ευρώπη.

Βεβαίως οι επιχειρήσεις όπως λέει είναι σαν το ποδήλατο, δεν μπορούν να παίζουν συνέχεια άμυνα και να μένουν στάσιμες, πρέπει να προχωρούν. Γι’αυτό και σήμερα ο όμιλος έχει σε εξέλιξη κινήσεις, όπως στη λιανική του ρεύματος, όπου θα υπάρξουν σύντομα θετικές ειδήσεις. Αλλά και για τη ΜΕΤΚΑ ο ίδιος έχει ξεκαθαρίσει ότι το επιχειρηματικό μοντέλο του παρελθόντος έχει ξεπεραστεί από τα πράγματα και εστιάζει σε αγορές με συγκεκριμένα αναπτυξιακά και ποιοτικά κριτήρια. Για το “διαμάντι του ομίλου”, όπως συνηθίζει να αποκαλεί τη ΜΕΤΚΑ, η Αφρική μοιάζει να πληροί τα απαραίτητα κριτήρια…

Για την Ελληνική κρίση

Όμως το μεγάλο ερώτημα είναι το τι μέλλει γενέσθαι με την Ελληνική κρίση. Η απάντηση ακόμη και σήμερα, εύκολα μπορεί να αναζητηθεί στα όσα είχε πει το 2008, όταν σχολίαζε ότι “πρέπει με κάθε κόστος να παλέψουμε μέσα στην κρίση να διατηρήσουμε την κοινωνική συνοχή, την εργασιακή ειρήνη και να ενθαρρύνουμε παντοιοτρόπως τους νέους επιχειρηματίες, επαγγελματίες και επιστήμονες”.

Και όσον αφορά στο σήμερα;. Υπάρχουν περιθώρια για να γυρίσει η κατάσταση ακόμη και τώρα, εκμυστηρεύεται στο Capital.gr ο E. Μυτιληναίος , όμως προσθέτει ότι αυτό δεν είναι μία καθαρά τεχνική προσέγγιση. Το θέμα είναι πρωτίστως πολιτικό. Εάν όλοι αντιληφθούμε τη σοβαρότητα της κατάστασης και κινηθούμε αναλόγως , και το κυριότερο, αν καταφέρουμε να συνεννοηθούμε μεταξύ μας, τότε η Ελλάδα μπορεί να απογειωθεί. Μας αφορά όλους να συνειδητοποιήσουμε πού είμαστε και τι ακριβώς συμβαίνει, λέει όπως τότε το 2008.

Πηγή: capital.gr

Απάντηση