Η παρουσίαση και η προβολή βίντεο των σημαντικότερων μνημείων ανά την Ελλάδα συνεχίζεται… και φυσικά σειρά έχει η Ακρόπολη. Το μνημείο που χαρακτηρίζει ανά τον κόσμο ολόκληρη την Ελλάδα! Όταν σήμερα αναφερόμαστε στην «Ακρόπολη» εννοούμε την Αθηναϊκή Ακρόπολη του 5ου αιώνα π.Χ. αυτή, με τα περίφημα κτήρια και γλυπτά της, που συμβολίζει τις αξίες και τα επιτεύγματα του κλασσικού πολιτισμού.
Η Ακρόπολη σήμερα είναι ένας αρχαιολογικός χώρος που οι ανασκαφές έχουν φθάσει μέχρι τον φυσικό βράχο. Τον 5ο αιώνα π.Χ. η πόλη των Αθηνών αναπτύσσεται ραγδαία. Η πόλη της Θεάς Αθηνάς θα καταφέρει υπό την αρχηγία του περίφημου Ρήτορα Περικλή, να γνωρίσει την μεγαλύτερη δόξα που θα γνώριζε ποτέ πόλη! Ο Περικλής θα είναι αυτός που θα την αναδείξει και μέσα από την πολιτική του η Αθήνα θα εισέλθει στον λεγόμενο “Χρυσό Αιώνα”. Βουλή, Άρειος Πάγος, Θέατρο, τέχνες, έννοιες που δεν θα επηρεάσουν μόνο ολόκληρη την Ελλάδα αλλά θα διαμορφώσουν ολόκληρο τον κόσμο σε αυτό που είναι σήμερα. Το σημαντικότερο όλων φυσικά κι αυτό που δείχνει πως ο πολιτισμός της Αθήνας έχει φτάσει στο Ζενίθ, είναι η γέννηση της Δημοκρατίας!
Τεράστια έργα θα δημιουργηθούν εκείνη την περίοδο και τα οποία αναμένεται να αλλάξουν ριζικά την εικόνα της πόλης και την ιστορία όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και ολόκληρου του κόσμου. Το κορυφαίο όμως μνημείο που θα καταφέρει μέχρι και τις μέρες μας να προκαλεί τον θαυμασμό είναι αυτό που χτίστηκε προς τιμήν της Θεάς Αθηνάς! Ο Ικτίνος κι ο Καλλικράτης αποτέλεσαν τους αρχιτέκτονες ενώ ο Φειδίας ήταν αυτός που έφτιαξε το γλυπτό διάκοσμο.
Το μνημείο αυτό που χτίστηκε από το 447 μέχρι το 432 π.Χ. θα χαρακτηρίζει πλέον ολόκληρη την Ελλάδα. Το 432 π.Χ. φτάνει κι ο Παρθενώνας έχει ολοκληρωθεί! Όχι άδικα, ο Παρθενώνας αποτελεί ένα μοναδικό κτίσμα. Χτισμένος από Πεντελικό μάρμαρο δεσπόζει πάνω στον Ιερό Βράχο της Ακροπόλεως. Είναι ένας μοναδικός δωρικού ρυθμού ναός!
Ο Παρθενώνας από εδώ και πέρα θα είναι το σήμα κατατεθέν για την Ελλάδα. Θα καταφέρει να συνδεθεί με όλες τις φάσεις της ιστορίας της χώρας και από αυτό μπορεί κανείς να κατανοήσει πόσο οι άνθρωπο δέθηκαν με αυτό το Ιστορικότατο κτίσμα μοναδικής ομορφιάς! Αργότερα θα λεηλατηθεί, θα υποστεί μετατροπές, θα βομβαρδιστεί, θα καταστραφεί, θα περάσει από κακουχίες ωστόσο πέρα από όλα αυτά θα καταφέρει να μείνει ζωντανός και να συνεχίζει να στέκει όρθιος και από ψηλά να δείχνει σε όλους Έλληνες και μη πως οι Έλληνες μεγαλούργησαν και συνεχίζουν να μεγαλουργούν! Ένα σημαντικότατο τμήμα του Παρθενώνα είναι η Ζωφόρος η οποία αποτελεί μια ζώνη με ανάγλυφες παραστάσεις. Στη Ζωφόρο συνολικού μήκους 160 ολόκληρων μέτρων απεικονιζόταν η πομπή των Παναθηναίων. Θεότητες, άνθρωποι, άρματα, άλογα, ζώα θα καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος της.
Η ανατολική Ζωφόρος είναι η σημαντικότερη καθώς στην συγκεκριμένη παρατηρείται η κορύφωση της πομπής κι η παράδοση του πέπλου δηλαδή του δώρου των Αθηναίων στην Θεά Αθηνά! Παράλληλα στην ίδια βλέπουμε και τους Θεούς του Ολύμπου. Ο Παρθενώνας επίσης αποτελείται από τα Αετώματα τα οποία ήταν τριγωνικής μορφής. Ήταν περίλαμπρα και ήταν τα τελευταία που δέχθηκαν την γλυπτή διακόσμηση. Άλλα σημαντικά τμήματα του Παρθενώνα είναι οι Μετόπες. Ύστερα από μια σειρά ενεργειών το μοναδικό αυτό κτίσμα υπέστη σοβαρές ζημιές και τμήματα του έχουν διασκορπιστεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Η Αγγλία είναι εκείνη που κρατάει το μεγαλύτερο μέρος των γλυπτών του Παρθενώνα. Εκείνοι θα πάρουν και την μία εκ των 6 «κορών» του Ερεχθείου δηλαδή τις Καρυάτιδες. Το Ερέχθειο θα πάρει το όνομα του από τον Βασιλιά Ερεχθέα διότι σύμφωνα με την μυθολογία σε εκείνο το σημείο είχε την κατοικία του. Εκεί θα δημιουργηθεί αυτό το ιδιόμορφο μα μοναδικό κτίσμα το οποίο κατασκευάστηκε μεταξύ 425 και 406 π.Χ..
Ο Παρθενώνας στην ιστορία…
Λίγο-πολύ η ιστορική πορεία του Παρθενώνα ακολουθεί εκείνη της Ακρόπολης ως σύνολο, αν και οι περισσότερες μαρτυρίες επικεντρώνεται στο επιβλητικό κεντρικό μνημείο. Ναός της Αθηνάς πάνω στην Ακρόπολη αναφέρεται ήδη από τον Όμηρο τον 8ο αι. π.Χ. Ο παλιότερος αρχαιολογικά βεβαιωμένος ναός είναι ένας πώρινος ναός της Αθηνάς Πολιάδος, του οποίου τα θεμέλια βρέθηκαν ανάμεσα στο Ερέχθειο και το μεταγενέστερο Παρθενώνα και είναι σήμερα σκεπασμένα.
Αυτός ο ναός χρονολογείται το αργότερο γύρω στο 525 π.Χ. Υπάρχει όμως και η άποψη ότι τότε επισκευάστηκε μόνο η ανωδομή του και ότι τα ίδια τα θεμέλια ανήκουν σε πρωιμότερη φάση, γύρω στο 570 π.Χ. Αυτός ο ναός καταστράφηκε το 480 π.Χ. από τους Πέρσες. Το 454 π.Χ. μας πληροφορούν όμως οι πηγές ότι μεταφέρθηκε στο σηκό αυτού του ναού το ταμείο της Αθηναϊκής Συμμαχίας από τη Δήλο, άρα θα πρέπει να ήταν επισκευασμένος και να λειτουργούσε. Το οριστικό τέλος αυτού του ναού δεν είναι γνωστό. Αναφορές στις πηγές ερμηνεύονται ως ενδείξεις ότι ήταν ακόμα σε χρήση το 406/5 π.Χ.
Ο Παυσανίας πάντως δεν τον αναφέρει στην περιγραφή του της Ακρόπολης το 2ο αι. μ.Χ. Σύμφωνα με μια αμφισβητούμενη θεωρία, ένας ναός της Αθηνάς Παρθένου στη θέση του κλασικού Παρθενώνα συνυπήρχε με το ναό της Αθηνάς Πολιάδος ήδη από το 560 π.Χ. περίπου (ο λεγόμενος εκατόμπεδος ή Urparthenon). Σε κάθε περίπτωση, αμέσως μετά τη μάχη του Μαραθώνα αρχίζει να χτίζεται ο Παρθενώνας (Προπαρθενών Ι) το 490 π.Χ., έμεινε όμως ημιτελής, μέχρι το ύψος μερικών σπονδύλων των κιόνων του. Το 480-479 π.Χ. καταστρέφεται από τους Πέρσες μαζί με τα άλλα μνημεία της Ακρόπολης.
Μετά την επιστροφή των Αθηναίων στην πόλη οι σπόνδυλοι του κατεστραμμένου ναού χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό στο βόρειο τείχος της Ακρόπολης, όπου είναι μέχρι σήμερα ορατοί για τον επισκέπτη που κοιτάζει το βράχο από την πλευρά της οδού Αθηνάς και το Μοναστηράκι. Αμέσως μετά ο Κίμων ανέθεσε την κατασκευή ενός δεύτερου Παρθενώνα στον αρχιτέκτονα Καλλικράτη (Προπαρθενών ΙΙ). Και αυτό το εγχείρημα όμως έμεινε ημιτελές με το θάνατο του Κίμωνα το 450 π.Χ. Το 447/6 π.Χ. αρχίζει σύμφωνα με τις πηγές η λατόμευση μαρμάρου για ένα νέο, μεγαλύτερο Παρθενώνα, αυτόν που θα ολοκληρωθεί τελικά στα πλαίσια του οικοδομικού προγράμματος του Περικλή για την Αθήνα.
Ο Παρθενώνας διατηρήθηκε άθικτος έως και τους Μακεδονικούς χρόνους. Αντίθετα, μάλιστα, μετά τον Γρανικό, στον Παρθενώνα αναρτήθηκαν ως τρόπαια χρυσές ασπίδες, λάφυρα της νίκης του Αλέξανδρου. Οι πρώτες καταστροφές έγιναν επί Λάχαρη, τον οποίο όρισε τύραννο των Αθηνών ο Κάσσανδρος, σύμφωνα με την αφήγηση του Παυσανία. Αυτός απέσπασε τις ασπίδες από τον Παρθενώνα, το χρυσάφι και τα κοσμήματα από το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς. Καταστροφές υπέστη και ο οπισθόδομος του ναού, όταν τον χρησιμοποίησε ως προσωπικό του κατάλυμα ο Δημήτριος ο Πολιορκητής.
Στους Ρωμαϊκούς χρόνους δεν καταγράφονται αλλαγές στον Παρθενώνα, που συνεχίζει να διατηρεί αναλλοίωτη τη φυσιογνωμία και την αίγλη του ακόμη και στους μεταχριστιανικούς αιώνες, παρόλο που επί εποχής Ιουστινιανού η πομπή των Παναθηναίων δεν ανέβαινε πια στον Παρθενώνα και είχε χαθεί πλέον κάθε λατρεία δημόσια ή ιδιωτική σύμφωνα με το Λατίνο ρήτορα Κλαύδιο Μαμερτίνο του 4ου αιώνα. Στους Βυζαντινούς χρόνους -αν και γλύτωσε ο Παρθενώνας την καταστροφή από τα διατάγματα του Θεοδόσιου Β’- έγινε η πρώτη μετατροπή του ναού σε χριστιανική εκκλησία της Αγίας Σοφίας, τα εγκαίνια της οποίας έγιναν επί αυτοκρατορίας Ιουστινιανού. Στον πρόναο προστέθηκε η αψίδα του ιερού. Από αυτές τις μετατροπές αυτές το 1877 -σύμφωνα με τον Burnouf- δεν είχαν μείνει παρά λείψανα τοιχογραφιών και λιγοστά επιγραφικά χαράγματα στους τοίχους και τους κίονες.
Επί Φραγκοκρατίας ο περί τον Παρθενώνα χώρος γίνεται τόπος ενδιαίτησης του πρώτου Φράγκου άρχοντα των Αθηνών, Όθωνα ντε λα Ρος, ενώ η Ακρόπολη γίνεται η έδρα της φραγκικής βαρωνίας και το κέντρο του ιστορικού βίου της πόλης, σε σημείο που η Αθήνα είναι γνωστή πλέον ως Castellum Athenarum. Ο Παρθενώνας αποδίδεται στη Ρωμαϊκή εκκλησία και γίνεται ναός Λατινικός, τιμώμενος στο όνομα της Θεοτόκου. Στη Νοτιοδυτική γωνία προστέθηκε ένα κωδωνοστάσιο, που επί Τουρκοκρατίας έγινε μιναρές.
Επί Ενετοκρατίας δεν παρατηρήθηκαν και δεν καταγράφτηκαν αλλαγές στο μνημείο. Από τις αφηγήσεις μεταγενέστερων περιηγητών, όπως ο Ιταλός νοτάριος Νικόλαος Μαρτόνης που επισκέφθηκε την Ακρόπολη το 1395 ή ο Κυριακός ο Αγκωνίτης που ταξίδεψε το 1436 στην Αθήνα, έχουμε δύο περιγραφές του χριστιανικού Παρθενώνα. Ο πρώτος εκφραστής της μεσαιωνικής ιδεολογίας απορεί πως είναι δυνατόν να έχει χτιστεί ένα τόσο μεγάλο κτήριο ενώ ο δεύτερος, εκπρόσωπος της Ιταλικής Αναγέννησης, επικεντρώνεται στην ομορφιά των αρχαίων μνημείων.
Επί Τουρκοκρατίας η Ακρόπολη έπεσε στα χέρια των Τούρκων το 1458, οπότε και την επισκέφθηκε ο Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής. Ο ιερός βράχος έμεινε πλέον γνωστός με το όνομα Ατίνα Καλεσί, δηλαδή φρούριο των Αθηνών. Κατά τον 17ο αιώνα ο Παρθενώνας είναι πλέον τζαμί και έχει μιναρέ, που καταστράφηκε το 1687. Τζαμί, ωστόσο που δεν πληρούσε τις προδιαγραφές της ισλαμικής θρησκείας και για αυτό δεν έγινε ποτέ λατρευτικό τέμενος των Μωαμεθανών. Κατά την εκστρατεία του Φραγκίσκου Μοροζίνη κατά των Αθηνών το 1687, ο Παρθενώνας υπέστη και το μεγαλύτερο πλήγμα το βράδυ της 16ης Σεπτεμβρίου, όταν οβίδα τίναξε την πυριτιδαποθήκη που είχε εγκαταστήσει ο Αλή αγάς, διοικητής του φρουρίου στον ναό. Το μεγαλύτερο τμήμα του ναού προς την ανατολική του πλευρά κατέρρευσε.
Έκτοτε και μέχρι να παραδοθεί το μνημείο στην αρχαιολογία λεηλατήθηκε συστηματικά κυρίως από τον Λόρδο Έλγιν, ενώ υπέστη σημαντικές καταστροφές κατά την περίοδο της ελληνικής επανάστασης του 1821 και την πολιορκία του βράχου από τον Κιουταχή Μπέη. Η παγκοσμιότητα του μνημείου Σύμφωνα με το Κέντρο για την παγκόσμια Κληρονομιά της UNESCO, ο Παρθενώνας ως τμήμα του ευρύτερου μνημειακού συμπλέγματος έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο των μνημείων της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς από τις 11 Σεπτεμβρίου 1987. Ωστόσο, δεν είναι η τυπική πρόσθεση σε έναν κατάλογο εκείνη που κάνει τον Παρθενώνα τμήμα της πολιτισμικής κληρονομιάς. Ως υλικό εγχείρημα είναι η πλέον αξιόπιστη μαρτυρία ενός προηγμένου τεχνολογικά και αισθητικά πολιτισμού, που λίγο-πολύ έχει επηρεάσει σημαντικά την ανάπτυξη του σύγχρονου -“δυτικού”, όπως αποκαλείται κόσμου.
[images cols=”three” lightbox=”true”]
[image link=”5434″ image=”5434″]
[image link=”5433″ image=”5433″]
[image link=”5432″ image=”5432″]
[image link=”5431″ image=”5431″]
[image link=”5430″ image=”5430″]
[image link=”5429″ image=”5429″]
[/images]